سوربیتول (Sorbitol) یکی از مهم‌ترین پلی‌ال‌ها (الکل‌های قندی) است که به عنوان یک شیرین‌کننده کم‌کالری در صنایع غذایی، دارویی و بهداشتی استفاده می‌شود. این ماده به طور طبیعی در برخی میوه‌ها مانند سیب، گلابی، هلو، آلو و زردآلو وجود دارد. سوربیتول در مقایسه با شکر (ساکارز) شیرینی کمتری دارد، اما به دلیل ویژگی‌های خاص، جایگزینی ارزشمند برای شکر محسوب می‌شود.
تاریخچه سوربیتول
سوربیتول نخستین‌بار در سال ۱۸۷۲ توسط شیمیدانان از میوه‌ی سوربوس (Sorbus aucuparia) استخراج شد و به همین دلیل نام آن را “سوربیتول” گذاشتند. با پیشرفت علم شیمی و بیوتکنولوژی، تولید صنعتی سوربیتول از گلوکز به روش هیدروژناسیون (Hydrogenation) امکان‌پذیر شد. این کشف باعث شد سوربیتول به سرعت جای خود را در صنایع غذایی و دارویی پیدا کند و به عنوان یکی از پرمصرف‌ترین پلی‌ال‌ها در جهان شناخته شود.
ویژگی‌ها و خواص سوربیتول
-
شیرینی حدود ۶۰ درصد شکر
-
تولید کالری کمتر نسبت به ساکارز
-
شاخص گلایسمی پایین و مناسب برای بیماران دیابتی
-
حفظ رطوبت و جلوگیری از خشک شدن محصولات غذایی
-
غیر پوساننده دندان و مورد استفاده در محصولات بهداشتی دهان و دندان
کاربردهای سوربیتول
-
صنایع غذایی: در تولید آدامس بدون قند، شکلات رژیمی، بیسکویت‌ها، نوشیدنی‌ها و محصولات لبنی کم‌کالری.
-
صنایع دارویی: به عنوان شیرین‌کننده در شربت‌ها، ملین ملایم و حامل دارویی.
-
صنایع بهداشتی و آرایشی: در تولید خمیر دندان، دهان‌شویه، کرم‌ها و لوسیون‌های مرطوب‌کننده.
-
کاربردهای صنعتی: در تولید ویتامین C (اسید اسکوربیک) و برخی رزین‌ها.
جایگاه سوربیتول در جهان
امروزه سوربیتول یکی از پرکاربردترین پلی‌ال‌ها در صنایع مختلف محسوب می‌شود. کشورهایی مانند چین، هند و ایالات متحده بزرگ‌ترین تولیدکنندگان آن هستند. در ایران نیز شرکت‌های دانش‌بنیان پیشرو در زمینه تولید سوربیتول و سایر پلی‌ال‌ها، توانسته‌اند نیاز صنایع داخلی را تأمین و حتی بخشی از تولیدات خود را به بازارهای بین‌المللی صادر کنند.